Este dicionário segue a normativa de mínimos ortográficos, baseando-se nas
seguintes duas fontes:
· NOVA GRAMÁTICA para a aprendizaxe da língua de Xoán Xosé Costa Casas,
Mª dos Anxos González Refoxo, César Carlos Morán Fraga e Xoán Carlos
Rábade Castiñeira, editada por Vía Láctea en 1988.
· DICIONÁRIO DA LÍNGUA GALEGA de Isaac Alonso Estravís, editado por
Sotelo Blanco en 1995.
Pode-se achar información en liña sobre esta normativa no site de "La
questione de la lingua":
http://www.multimania.com/questione/documentos/documentos.html
e no site da CIG
http://www.galizacig.com/ficheiros/html/normaliza/normaliza.htm
A normativa de mínimos ten un espírito conciliador, e admite distintas
variantes para unha mesma palabra. Con todo a NOVA GRAMÁTICA da como
preferentes algunhas delas, asi na apresentación di:
En certas terminacións e ditongos admiten-se como plenamente válidas
as duas variantes por seren amabas lexítimas, estimadas, como
preferentes por parte da APLL (Asociación de Profesores de Língua e
Literatura) aquelas que indicamos en primeiro lugar:
-eo / -eio (freo/freio, creo/creio, etc.)
-ea / -eia (frea/freia, idea/ideia, etc.)
-an / -ao (chan/chao, irmán/irmao, etc.)
-e / -en (marxe/marxen, viaxe/viaxen, etc.)
-oa / -o (avoa/avó, moa/mó, etc.; máis só)
oi(t) / ui(t) (loita/luita, moito/muito, roibo/ruibo[1], etc)
O mesmo poderíamos dicer de formas xa gramaticais como ti/tu e
imos/vamos.
A respeito de outros casos como as terminacións -zón/-ción
(nazón/nación), -són/-sión (concisón/concisión), -tón/-tión
(dixestón/dixestión) e -xón/-xión (reflexón/reflexión), consideran-se
noutro plano diferente aos anteriores, por se tratar agora de escoller
entre as formas lexítimas pero social e institucionalmente menos
implantadas (-zón, -són, -tón, -xón), e formas propriamente
castellanizadas ainda que social e institucionalmente máis empregadas
(-ción, -sión, -tión, -xión). Aqui adopta-se como critério o das
Normas de 80 aludidas[2]: "recomenda-se a potenciación das formas
primeiras [as lexitimas], coas limitacións ou ritmo que aconselle o
proceso gradual do ensino e da sensibilidade social".
Seguindo estas pautas, decidimo-nos a utilizar as terminacións xenuínas
en certas palabras que apresentan unha particular evolución fonética
que as afasta da estrutura latina e as aproxima da sua forma romance
histórica: eleizón, entoazón, lizón, perfeizón, -uizón (constituizón,
contribuizón, distribuizón, etc.) xerazón, etc.; confisón, procisón,
profisón. Vexa-se sobre todo isto, o Apéndice 2 do libro, no primeiro
apartado das terminacións.[3]
[1] Nós seguindo o dicionário antes citado damos por válida: roivo.
[2] Fai alusión as "Normas ortográficas do idioma galego", normas
ortográficas aprobadas pola consellaria de cultura da xunta
preautonómica en 1980. Poden-se consultar en:
http://www.multimania.com/questione/documentos/normas_xunta_preautonomica.html
[3] Este apéndice pode-se achar tamén no site de "La questione de la
lingua":
http://www.multimania.com/questione/documentos/cuadro_comparativo.html
A flexibilidade da normativa de mínimos non lle acai ben a un corrector
ortográfico, e asi non parece coerente que nun mesmo texto o corrector dé
por válidas duas, ou mesmo tres, variantes distintas da mesma palabra,
por ex. idea e ideia. Por iso nós no noso dicionário só damos por válida
unha das posíbeis variantes, seguindo os seguintes critérios:
1) Nas terminacións antes citadas seguimos o critério da APLL, i.e.
-eo, -ea, -an, -e, -oa, oi(t)
2) Tamén para as terminacións -zón/-ción, -són/-sión, -tón/-tión e
-xón/-xión, pretendemos seguir o critério da APLL. Mais dado que
resulta un tanto ambigüo, o critério real que seguimos foi dar por
válida a primeira forma que inclui o DICIONÁRIO DA LÍNGUA GALEGA,
cando inclui duas, e a forma única cando só inclui unha. Pois
cuidamos que os critérios da APLL e do dito dicionário coinciden
basicamente, dos exemplos citados anteriormente só dous diferen.
Seguindo o DICIONÁRIO demos como válidas as formas procisión e
profisión.
3) No caso dos comezos de palabra ca-/cua- e ga-/gua-, seguindo o
critério implícito no DICIONÁRIO DA LÍNGUA GALEGA demos por
válidas as formas en -ca, -gua.
4) A hora de conxugar os verbos, e cando a NOVA GRAMÁTICA considera
válidas duas formas, escollemos a que escreben en primeiro lugar,
ex. copio=cópio -> copio, agás no caso da 2ª persoa do plural do
presente de imperativo, onde escollemos a segunda fora, ex.
xogade=xogai -> xogai
5) Caso de xurdir unha ambigüidade non contemplada nos pontos
anteriores escollemos a forma recomendada polo DICIONÁRIO DA LÍNGUA
GALEGA
Se ben neste dicionário privilexian-se certas formas, @ usuári@ pode
modificá-lo para que se axeite aos seus gostos, tal e como se descrebe no
ficheiro leme.txt.